Η μέριμνα για τη νεολαία υπήρξε ένας από τους
πυλώνες της πολιτικής που εφάρμοσε ο πρώτος κυβερνήτης της χώρας, ο Ιωάννης
Καποδίστριας.
Παράλληλα ο κυβερνήτης επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα
δυστυχή θύματα του πολέμου της Ανεξαρτησίας και τους αναξιοπαθούντες συγγενείς
τους. Ένα από τα πρώτα μέτρα που έλαβε υπήρξε η παροχή οικονομικής ενίσχυσης
προς τις χήρες και τα ορφανά του πολέμου. Περαιτέρω ο Καποδίστριας απομάκρυνε
τους ψυχογιούς από τα στρατόπεδα που είχαν συγκροτηθεί και, αφού συγκέντρωσε τα
ορφανά, τα οποία «ἠλήτευον, ἐπείνων καὶ διεφθείροντο» φρόντισε να αποκτήσουν
μόνιμη στέγη, εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση. Η σταθερή αυτή μέριμνα
του κυβερνήτη εδραζόταν στην ακλόνητη πεποίθησή του ότι τα ορφανά αποτελούσαν «τὴν μέλλουσαν ἐλπίδα τοῡ Ἔθνους».
Οι πηγές μας δίνουν συγκεκριμένες πληροφορίες
σχετικά με την εφαρμογή της πολιτικής αυτής στα παράλια της Δυτικής Ελλάδας,
και ειδικά το Ξηρόμερο. Το καλοκαίρι του 1828 ο Κυβερνήτης περιόδευε με τη
ρωσική ναυαρχίδα «Αζόφ» κατά μήκος των ακαρνανικών παραλίων. Την 29η
Ιουλίου το εν λόγω πλοίο αγκυροβόλησε στο λιμάνι του Μύτικα, το επίνειο της
Κανδήλας. Στην περιοχή αυτή στρατοπέδευε τότε ο άγγλος αρχιστράτηγος του
ελληνικού στρατού Richard
Church. Ο στρατηγός, ο οποίος κατείχε
ακόμη την Κανδήλα και το Δραγαμέστο, προσήλθε στο πλοίο για να προσφωνήσει και
να δεχτεί τον Κυβερνήτη. Η αντίδραση του κυβερνήτη αποτέλεσε μια οδυνηρή
έκπληξη για τον Church. Ο
Καποδίστριας επέπληξε έντονα τον στρατηγό, επειδή φορούσε μεγαλοπρεπή στολή, «μυκτηρίζων», έτσι, «τὴν πτωχείαν τῶν Ἑλλήνων». Μετά τη συνάντηση αυτή, ο Κυβερνήτης
αποβιβάστηκε στα παράλια και επισκέφθηκε τις τρεις προαναφερόμενες οχυρές
θέσεις, σχεδιάζοντας τις προσεχείς κατά ξηρά και κατά θάλασσα επιχειρήσεις του
ελληνικού στρατού στη Δ. Στερεά. Η δραστηριότητα αυτή διήρκεσε τέσσερις ημέρες
(30 Ιουλίου-2 Αυγούστου 1828). Την 3η Αυγούστου 1828 επιβιβάστηκε σε
μικρό πλοιάριο και πέρασε στη νησίδα Κάλαμος, όπου είχαν καταφύγει χιλιάδες
λιμοκτονούντων αμάχων Ελλήνων. Ο Καποδίστριας εγχείρισε στον άγγλο διοικητή
25.000 γρόσια, για να διανεμηθούν στους πρόσφυγες (Νικόλαος Δραγούμης, Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις, Ἀθῆναι 1874,
107-108). Η χορηγία αυτή αποτελούσε το γενναιόδωρο συμπλήρωμα μιας σχετικά
πρόσφατης παροχής, για την οποία αντλούμε πληροφορίες από τα ΓΑΚ, Γενικόν
Φροντιστήριον, Φ. 013, αρ. εγγρ. 429-438. Στο πρώτο από αυτά
προσδιορίζεται το περιεχόμενο του
καταλόγου ως εξής:
Περιληπτικὸς
κατάλογος τῶν ψυχῶν, ὅσαι ἔλαβον ἀπὸ τὴν παρὰ τῆς Α[ὐτοῡ] Ἐ[ξοχότητος] τοῡ
Κυβερνήτου διορισθεῑσαν εἰς Μύτικαν χρηματικὴν
βοήθειαν, καθὼς φαίνονται ὀνομαστὶ εἰς τὸν ξεχωριστὸν κατάλογον. Τῇ 11ῃ Ἰουλίου
1828 εἰς Μύτικαν. (ΓΑΚ, Γενικόν Φροντιστήριον, Φ. 013, Δέσμη 202,
αρ. εγγρ. 429).
Οι
εκ Δραγαμέστου προερχόμενοι δικαιούχοι του επιδόματος έχουν καταχωριστεί στο
έγγραφο υπ’ αριθ. 434 (ΓΑΚ, Φ. 013, Δέσμη 203, αρ. εγγρ. 434), το οποίο μπορεί
να μεταγραφεί ως εξής:
Δραγαμέστον:
|
Ἀσημίνα Νικολοῡ Μορίκενα
|
ψυχ(αὶ) 2
|
γρόσια
|
12
|
Ἀγγέλενα Χασάπενα
|
ψυχ(αὶ) 1
|
γρόσια
|
6
|
|
Αἰκατερίνη Χαλμούκενα
|
ψυχ(αὶ) 1
|
γρόσια
|
6
|
|
Χριστίνα Νικολιόσα
|
ψυχ(αὶ) 2
|
γρόσια
|
12
|
|
Μαρία Γεραφέντη
|
ψυχ(αὶ) 1
|
γρόσια
|
6
|
|
Τρία παιδιὰ τοῡ Β. Χασάπη
|
ψυχ(αὶ) 3
|
γρόσια
|
18
|
|
Σταματούλα τοῡ Γεράσιμου Πρεντάνη (αμφίβολη ανάγνωση)
|
ψυχ(αὶ) 2
|
γρόσια
|
12
|
|
Ἀγγέλω Κονιώση
|
ψυχ(αὶ) 2
|
γρόσια
|
12
|
|
Διαμάντω Καραμποῡ
|
ψυχ(αὶ) 3
|
γρόσια
|
18
|
|
Γιάννενα Μάρω Κουλοπατίτζενα
|
ψυχ(αὶ) 3
|
γρόσια
|
18
|
|
Ἀθάνω Μουρτοθανάσενα
|
ψυχ(αὶ) 2
|
γρόσια
|
12
|
|
Γιαννούλα τοῡ Σαράντη Ἰατροῡ
|
ψυχ(αὶ) 4
|
γρόσια
|
24
|
|
ΣΥΝΟΛΟΝ
|
ψυχ(αὶ) 26
|
γρόσια
|
156
|
Ἐγὼ
ὁ Γεωργάκης Μαγγίνας ἔλαβα τὰ ἑκατὸν πενῆντα ἕξι γρόσια παρόντων τῶν γυναικῶν.
Επεξεργασμένος
ο πίνακας αυτός παρουσιάζεται ως εξής:
Α. Α.
|
Μικρό όνομα
(βαπτιστικό)
|
Άλλος προσδιορισμός
|
Ιδιότητα
|
Όνομα πεσόντος
|
ψυχ(αί)
|
γρόσσια
|
1
|
Ἀσημίνα
|
Νικολοῡ Μορίκαινα
|
χήρα
|
Νικόλαος Μο(υ)ρίκης [=
Μουρούκης;]
|
2 (προφανώς η χήρα και ένα ορφανό παιδί)
|
12
|
2
|
άγνωστο
|
Ἀγγέλαινα Χασάπαινα
|
χήρα
|
Ἀγγέλης Χασάπης
|
1 (η χήρα)
|
6
|
3
|
Αἰκατερίνη
|
Χαλκούκαινα
|
χήρα
|
Χαλκούκης
|
1 (η χήρα)
|
6
|
4
|
Χριστίνα
|
Νικολιόσα
|
χήρα
|
Νικολιός
|
2 (η χήρα και ένα ορφανό παιδί)
|
12
|
5
|
Μαρία
|
Γεραφέντη
|
χήρα
|
Γεραφέντης
|
1 (η χήρα)
|
6
|
6
|
Χωρίς ονόματα
|
τοῡ Β. Χασάπη
|
παιδιά
|
Β. Χασάπης
|
3 (παιδιά)
|
18
|
7
|
Σταματούλα
|
τοῡ Γεράσιμου Πρεντάνη
|
χήρα
|
Γ. Πρυτάνης
|
2 (η χήρα και ένα ορφανό παιδί)
|
12
|
8
|
Ἀγγέλω
|
Κονιώση
|
χήρα
|
Κονιώσης
|
2 (η χήρα και ένα ορφανό παιδί)
|
12
|
9
|
Διαμάντω
|
Καραμποῡ
|
χήρα
|
Καραμπᾱς
|
3 (η χήρα και δύο ορφανά παιδιά)
|
18
|
10
|
Μάρω
|
Γιάννενα Κουλοπατίτζαινα
|
χήρα
|
Γιάννης Κωλοπατίτζης
|
3 (η χήρα και δύο ορφανά παιδιά)
|
18
|
11
|
Ἀθάνω
|
Μουρτοθανάσαινα
|
χήρα
|
Θανάσης Μοῡρτος
|
2 (η χήρα και ένα ορφανό παιδί)
|
12
|
12
|
Γιαννούλα
|
τοῡ Σαράντη Ἰατροῡ
|
χήρα
|
Σαράντης Ἰατρὸς
|
4 (η
χήρα και τρία ορφανά παιδιά)
|
24
|
Σχόλια για τα αναφερόμενα πρόσωπα:
Γεωργάκης Μαγγίνας: Ένας από τους γνωστότερους
εκπροσώπους της οικογένειας Μαγγίνα και ένας από τους προκριτοδημογέροντες του
Δραγαμέστου, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αυτοδιοίκηση του
ιστορικού κεφαλοχωριού αλλά και στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Γεννήθηκε τo 1786, σύμφωνα με έγγραφο, το οποίο
απόκειται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ, Σειρά #001, Υποσειρά #004,
Υποσειρά #005, Φάκελος #430, α. ε. 0168). Ήταν γιος του Αθανασίου Μαγγίνα (ΓΑΚ,
Σειρά #001, Υποσειρά #004, Υποσειρά #005, Φάκελος #430, α. ε. 0201), αδελφός
του Θεόδωρου και του Τάτζη Μαγγίνα (ίσως και του Χρήστου) και πατέρας του
Αθανασίου, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου (βλ.
παρακάτω), και του Νικόλαου Σοφού ή Μαγγίνα ή Μαγγινόπουλου (Ι. Ν. Κουφός,
«Μαγγίνας», ΑΕΕ, τ. 4, σ. 1278). Πιθανώς υπήρξε ο γαμπρός του Φωτεινού
Καρούσου, ο οποίος αναφέρεται ως Γεωργάκης (χωρίς επώνυμο) σε δύο αρτζουχάλια
των φτωχών Δραγαμεστινών, με τα οποία οι τελευταίοι διαμαρτύρονται εναντίον των
καταχρήσεων και των υπερβάσεων των δύο αυτών προσώπων. Το ένα από αυτά
χρονολογείται στα 1809, οπότε ο Γεωργάκης θα ήταν ηλικίας 23 ετών (Β.
Παναγιωτόπουλος et alii, Ἀρχεῑο Ἀλῆ Πασᾱ, Ἀθήνα 2007, τ. Β΄, ἀρ. [472], σ. 60: τὰ μεγάλα κακὰ καὶ ἀνιπόφερτα, ὁποὺ μᾱς κάνουνε ἡ προεστί μας, ὁ κὺρ
Καροῡσος καὶ ὁ κὺρ Γιοργάκης ὁ γαμπρός του. Πβλ. αυτόθι, τ. Γ΄, ἀρ. [1331],
σ. 500: Καὶ μὲ τὸ σκλαβικὸν ἔχο νὰ σοῡ
φανερόσο τὸ χάλι μου ἀπὸ τὸν γαπρὸν τοῡ κὺρ Καρούσου καὶ ἀπὸ αὐτὸν ἐφέντι μου).
Στην ταύτιση αυτή συνηγορεί το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε άλλο Γεωργάκη με την
ιδιότητα του προεστού του Δραγαμέστου στο διάστημα αυτό.
Ο Γεωργάκης ανήκε στους ευκατάστατους κατοίκους
της Δ. Στερεάς Ελλάδος, γι’ αυτό στη γενική συνεισφορά -ένα είδος εσωτερικού
ομολογιακού δανείου-, η οποία διατάχθηκε
από τη Διοίκηση στο γεωγραφικό αυτό χώρο στις 26 Μαΐου 1822, όφειλε να συμβάλει
με την καταβολή του ποσού των 2.500 γροσσίων (Ἱστορικὸν Ἀρχεῑον Ἀ.
Μαυροκορδάτου, ΙΙ [=Μνημεῑα τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας, τ. 5, τ. ΙΙ], Ἐν Ἀθήναις: Ἀκαδημία
Ἀθηνῶν, 1965, 74, στίχος 42: Γεωργάκης
Μαγγίνα Δραγαμεστηνὸς γρ. 2500). Εκτός αυτού ο Γεωργάκης ήταν μαζί με τον
αδελφό του Τάτζη από τους προκρίτους του χωριού. Αυτό προκύπτει μεταξύ άλλων
από δύο επιστολές του Α. Μαυροκορδάτου, οι οποίες στο αρχείο του επιγράφονται η
πρώτη «Πρὸς τὸν Γεωργάκην καὶ Τάτζην
Μαγγίνα εἰς Δραγαμέστον» και η δεύτερη «Πρὸς τὸν Γεωργάκη Μαγγίνα καὶ λοιποὺς
Δραγαμεστηνούς» (Ἱστορικὸν Ἀρχεῑον Ἀ. Μαυροκορδάτου, ΙΙ, σ. 219, 223). Στις 20
Νοεμβρίου 1825 ευρίσκεται στο Ναύπλιο, οπόθεν πιστοποιεί, μαζί με τους Α.
Καραγιάννη και Γ. Στράτο, ότι οι 10 πυροβολητές του Λεσινίου εξετέλεσαν
ευσυνειδήτως τα καθήκοντά τους (Δ. Μιτάκης, Λεσίνι-
Δημοτσέλιος, Πάτρα: Έκδοση Κοινότητας Λεσινίου, 1997, σ. 41), και στις 16 Ιανουαρίου 1827 στο Δραγαμέστο,
όπου υπογράφει ως μάρτυρας μια ομολογία του ηγουμένου της μονής Λεσινίου Ιωαννικίου
ότι ο τελευταίος δανείστηκε από τον Χρήστο Μαγγίνα 400 τάλληρα κολονάτα
(Μιτάκης, Λεσίνι, σ. 62). Σε έγγραφο,
το οποίο συντάχθηκε στη Βόνιτσα στις 20.03.1835, ο Γεώργιος Μαγγίνας υπογράφει
πρώτος ανάμεσα σε 17 συνολικά «προκριτοδημογέροντες Ξηρομέρου» (ΓΑΚ, Σειρά
#001, Υποσειρά #004, Υποσειρά #005, Φάκελος #429, Α. Ε. 0018). Από το 1837 έως
το 1839 προσπάθησε να ιδιοποιηθεί μια μεγάλη έκταση στην τοποθεσία «του Σπύρου
το Ίσιωμα» στο Αλογοβούνι, στα σύνορα με τη Χρυσοβίτσα, αποτελούμενη από καλλιεργήσιμες
και βοσκήσιμες γαίες και γι’ αυτό ενεπλάκη σε δικαστικές διαμάχες με το
ελληνικό δημόσιο, ωστόσο η διαμφισβητούμενη περιοχή με την από 27.09.1839
απόφαση του Πρωτοδικείου Μεσολογγίου κηρύχθηκε τελικά εθνική γη, αν και ο
πληρεξούσιος δικηγόρος του επικαλέστηκε μεταξύ των άλλων ένα ταπί (συμβόλαιο)
που συντάχθηκε από τις τουρκικές αρχές το 1772 (ΓΑΚ, Σειρά #001, Υποσειρά #004,
Υποσειρά #005, Φάκελος #430, Α. Ε. 0198, 200, 201, Φάκελος #432, Α. Ε.
013-021). Υπήρξε πιθανώς ο πρώτος μετεπαναστατικός δήμαρχος του δήμου Αστακού,
ο οποίος συγκροτήθηκε το 1836. Ως δήμαρχος υπηρέτησε έως το 1844. Η δημαρχία
του χαρακτηριζόταν από οικονομικά προβλήματα, τα οποία δημιουργούσαν
προσκόμματα στη λειτουργία του συσταθέντος κατά το έτος 1842 Δημοτικού Σχολείου
(ΓΑΚ, σειρά 002, Φάκελος 1194, α. ε.
007-083), αλλά και από σκάνδαλα που αφορούσαν στη διεξαγωγή των
βουλευτικών (ΑΘΗΝΑ, αρ.
1161, 7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1844, σ. 2, στήλες 2-3) και των δημοτικών εκλογών.
Διάδοχός του στη Δημαρχία από το 1845
και μετά υπήρξε ο Νικόλαος Τσέλιος ή Δραγαμεστινός (ΑΘΗΝΑ, αρ. 1271, 25 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1845, σ. 3, στήλη 2).
Ασημίνα Νικολού Μο(υ)ρίκαινα: Η Ασημίνα ήταν,
όπως φαίνεται, σύζυγος του Νικολού Μουρίκη, μετά το θάνατο του οποίου,
πιθανότατα στα πεδία των μαχών, είχε απομείνει χήρα με ένα ορφανό παιδί. Ίσως
το επώνυμο Μουρίκης ταυτίζεται με το επώνυμο Μουρούκης (παρώνυμο: Ασημίνης),
που διατηρείται έως σήμερα στον Αστακό, εάν λάβουμε υπόψη ότι, αφενός, το
παρώνυμο Ασημίνης ανάγεται, όπως φαίνεται, σε κάποια Ασημίνα Μουρίκη/ Μουρούκη
και ότι, αφετέρου, το όνομα Νικόλαος Μουρούκης απαντάται και σήμερα στον
Αστακό. Στη χιλιαρχία Γαρδικιώτη Γρίβα
και ακριβέστερα στη γ΄ εκατονταρχία, η
οποία τελούσε υπό τις διαταγές του Φίλη Κασσανού, ανήκε μεταξύ άλλων
Δραγαμεστινών μαχητών ο Κωνσταντής Μουρίκης, 27 ετών (ΓΑΚ, Γενικόν
Φρονιστήριον, Φ. 026Α, δέσμη 101, Α. Π.
223, α. α. 9 (αρίθμηση κατά δεκάδες). Δεν γνωρίζουμε τι είδους συγγένεια
είχε ο Κωνσταντής με τον πεσόντα Νικολό,
σύζυγο της Ασημίνας.
Γράφει:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΥΚΑΣ
ANAMONH ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου